Nhật Bản hiện đang trải qua một trong những thách thức nhân sự lớn nhất trong lịch sử hiện đại. Quá trình già hóa dân số kéo dài, cùng với số lượng lao động trong độ tuổi giảm mạnh, khiến nhiều ngành trọng yếu như điều dưỡng và xây dựng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng. Để bù đắp, chính phủ Nhật liên tục điều chỉnh chính sách tiếp nhận lao động nước ngoài, trong đó nổi bật là chương trình Visa Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou) dành cho người lao động nước ngoài, kể cả du học sinh đang sinh sống ở Nhật.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ:
- Vì sao Nhật cần thêm lao động ngành điều dưỡng & xây dựng?
- “Mở cửa lại” thực chất là gì?
- Điều kiện tham gia & lộ trình chuẩn để đi làm hợp pháp
- Những rủi ro và giải pháp bạn cần biết
1. Tình hình nhu cầu lao động tại Nhật Bản: Tại sao điều dưỡng và xây dựng lại “hot”?
1.1 Già hóa dân số – lý do sâu xa khiến lao động Nhật thiếu hụt
Nhật Bản là quốc gia có tỷ lệ người dân trên 65 tuổi cao nhất thế giới. Theo thống kê mới nhất, số lượng người già tại Nhật chiếm phần lớn so với dân số tổng thể, dẫn tới nhu cầu chăm sóc sức khỏe và dịch vụ điều dưỡng tăng mạnh liên tục. Điều này kéo theo sự thiếu hụt nhân lực trong ngành điều dưỡng và chăm sóc người cao tuổi.
Cùng với đó, tình trạng già hóa cũng ảnh hưởng đến lực lượng lao động nói chung, buộc Nhật Bản phải tìm kiếm nguồn lao động nước ngoài để duy trì các hoạt động sản xuất, xây dựng và dịch vụ xã hội.
1.2 Ngành điều dưỡng: Thiếu nhân lực nghiêm trọng
Ngành điều dưỡng tại Nhật Bản đang trải qua giai đoạn thiếu nhân lực kéo dài, đặc biệt trong các viện dưỡng lão, trung tâm chăm sóc người cao tuổi và bệnh viện.
Theo số liệu từ Immigration Services Agency, số lượng lao động trong ngành điều dưỡng theo chương trình Tokutei Ginou đã tăng mạnh và đạt con số kỷ lục khoảng 44.367 người tính đến cuối năm 2024, minh chứng cho việc chính sách này đang phát huy hiệu quả trong việc thu hút lao động nước ngoài.
Lao động từ Việt Nam chiếm phần lớn trong nhóm này, cho thấy nhu cầu và sự tham gia của lao động Việt ngày càng lớn. Ngoài ra, việc Nhật Bản tiếp tục dự kiến nhận thêm hàng chục nghìn lao động trong những năm tới cho thấy ngành này vẫn rất “khát” nhân lực.
>>> Bài viết liên quan: Điều kiện đi Nhật theo diện kỹ năng đặc định (Tokutei Gino)
1.3 Ngành xây dựng: Thiếu nhân lực và nhu cầu mở rộng tiếp nhận lao động nước ngoài
Ngành xây dựng Nhật Bản cũng nằm trong nhóm những nghề thiếu nhân lực trầm trọng. Theo báo cáo phân tích, sự giảm sút lao động trong nước do già hóa đã khiến các doanh nghiệp Nhật phụ thuộc nhiều vào lao động nước ngoài, nhất là nhân lực kỹ năng đặc định trong các công việc như giàn giáo, bê tông, hoàn thiện nội thất.
Để có thể tiếp nhận lao động nước ngoài trong lĩnh vực này, các doanh nghiệp Nhật phải đáp ứng thêm các điều kiện về chứng nhận năng lực và thành viên các tổ chức như JAC (General Incorporated Association for Construction Skills).
>>> Bài viết liên quan: Top 5 Đơn Hàng Xuất Khẩu Lao Động Nhật Bản Được Ưa Chuộng Năm 2025
2. Visa Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou): “Cửa chính” để lao động vào Nhật
2.1 Visa Tokutei Ginou là gì?
Visa Tokutei Ginou (特定技能) là loại visa dành cho lao động nước ngoài có kỹ năng phù hợp với ngành nghề đang thiếu hụt nhân lực tại Nhật Bản. Loại visa này được chính phủ Nhật triển khai từ năm 2019, mở ra cơ hội làm việc hợp pháp và lương thưởng minh bạch cho người lao động nước ngoài trong các ngành như điều dưỡng, xây dựng…
Visa Tokutei Ginou này được chia thành 2 cấp độ:
- Loại 1: Dành cho lao động có kỹ năng cơ bản, cho phép làm việc tối đa đến 5 năm (không bảo lãnh gia đình).
- Loại 2: Dành cho lao động có kỹ năng cao hơn, cho phép gia hạn dài hạn và bảo lãnh người thân.
2.2 Ngành nghề được áp dụng Visa Tokutei Ginou
Tokutei Ginou hiện được áp dụng cho 14 nhóm ngành, trong đó có:
- Ngành điều dưỡng
- Xây dựng
- Dịch vụ nhà hàng – khách sạn
- Nông nghiệp
- Chế biến thực phẩm
…và nhiều ngành khác phù hợp với nhu cầu tuyển dụng nhân lực nước ngoài.
Điều dưỡng (介護 / kaigo) và xây dựng (建設 / kensetsu) là hai ngành luôn nằm trong top ngành thiếu nhân lực và ưu tiên tiếp nhận lao động nước ngoài.
>>> Bài viết liên quan:
Visa Thực Tập Sinh Kỹ Năng” (TITP) Khác Gì Với “Visa Tokutei Ginō” (SSW – Kỹ Năng Đặc Định)
Tìm hiểu về visa đặc định số 2 và khả năng định cư tại Nhật
3. Điều kiện & lộ trình chuẩn để tham gia làm việc tại Nhật
Để có thể làm việc hợp pháp trong ngành điều dưỡng Nhật Bản hoặc ngành xây dựng Nhật Bản, người lao động và du học sinh cần nắm rõ điều kiện tham gia cũng như lộ trình thực hiện từng bước theo đúng quy định của chính phủ Nhật. Trên thực tế, mỗi đối tượng – như du học sinh, thực tập sinh cũ hay lao động đang làm việc tại Nhật – sẽ có điểm xuất phát và yêu cầu hồ sơ khác nhau. Việc hiểu đúng điều kiện áp dụng cho từng trường hợp sẽ giúp người lao động chuẩn bị chính xác, tránh sai sót và rút ngắn thời gian chuyển sang visa kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou).
3.1 Điều kiện cơ bản
Theo quy định của Cục Quản lý Xuất nhập cảnh Nhật Bản, để được cấp visa kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou loại 1) trong ngành điều dưỡng hoặc xây dựng, người lao động cần đáp ứng các điều kiện cơ bản sau:
- Người lao động phải đủ 18 tuổi trở lên và có sức khỏe phù hợp với công việc đăng ký.
- Người lao động cần đạt trình độ tiếng Nhật tối thiểu tương đương JLPT N4 hoặc vượt qua kỳ thi tiếng Nhật JFT-Basic theo quy định.
- Người lao động phải đỗ kỳ thi kỹ năng đặc định đúng ngành nghề đăng ký, ví dụ: điều dưỡng (介護) hoặc xây dựng (建設).
- Người lao động cần có hợp đồng lao động hợp pháp với doanh nghiệp tiếp nhận tại Nhật Bản.
Trong trường hợp người lao động đã hoàn thành chương trình Thực tập sinh kỹ năng số 2, nếu ngành thực tập trùng với ngành đăng ký Tokutei Ginou, người lao động có thể được miễn thi kỹ năng, và chỉ cần đáp ứng yêu cầu về tiếng Nhật.
3.2. Lộ trình 6 bước tham gia làm việc trong ngành điều dưỡng và xây dựng tại Nhật
Dưới đây là lộ trình thực tế, được nhiều người lao động Việt đang sinh sống tại Nhật áp dụng khi chuyển sang làm việc theo visa Tokutei Ginou:
Bước 1: Xác định rõ ngành nghề và mục tiêu làm việc
Người lao động cần xác định rõ mình muốn làm việc trong ngành điều dưỡng hay ngành xây dựng, đồng thời làm rõ mục tiêu cá nhân như thu nhập ổn định, tích lũy kinh nghiệm hay định hướng cư trú lâu dài tại Nhật.
Bước 2: Chuẩn bị tiếng Nhật và kiến thức chuyên ngành
Người lao động cần học tiếng Nhật tập trung vào từ vựng và giao tiếp thực tế trong công việc. Song song đó, cần ôn luyện kiến thức chuyên môn để đáp ứng yêu cầu của kỳ thi kỹ năng đặc định.
Bước 3: Đăng ký và tham gia kỳ thi Tokutei Ginou
Kỳ thi kỹ năng đặc định và kỳ thi tiếng Nhật có thể được tổ chức tại Nhật hoặc tại Việt Nam, tùy từng ngành và thời điểm. Người lao động cần đăng ký qua các kênh chính thức được công bố.
Bước 4: Tìm doanh nghiệp tiếp nhận và ký hợp đồng lao động
Sau khi vượt qua kỳ thi, người lao động sẽ tìm kiếm doanh nghiệp tiếp nhận tại Nhật. Doanh nghiệp này thường phối hợp với tổ chức hỗ trợ đăng ký (登録支援機関) để hỗ trợ người lao động trong quá trình làm việc và sinh hoạt.
Bước 5: Xin COE hoặc chuyển đổi tư cách lưu trú
Doanh nghiệp tiếp nhận sẽ tiến hành xin Giấy chứng nhận tư cách lưu trú (COE) hoặc hỗ trợ người lao động chuyển đổi tư cách lưu trú nếu đang sinh sống tại Nhật.
Bước 6: Bắt đầu làm việc và tham gia đào tạo sau tiếp nhận
Sau khi hoàn tất thủ tục, người lao động chính thức bắt đầu làm việc và tham gia các khóa đào tạo bắt buộc theo quy định của từng ngành, đặc biệt là trong lĩnh vực xây dựng và điều dưỡng.
4. Quyền lợi khi làm việc tại Nhật theo visa kỹ năng đặc định ngành điều dưỡng và xây dựng
Làm việc tại Nhật theo visa kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou) không chỉ giúp người lao động có việc làm hợp pháp mà còn mang lại quyền lợi rõ ràng về thu nhập, bảo hiểm và cơ hội phát triển lâu dài. Đặc biệt, đối với hai ngành đang thiếu nhân lực là điều dưỡng và xây dựng, chính phủ Nhật Bản có nhiều cơ chế hỗ trợ nhằm giữ chân lao động nước ngoài.
4.1. Thu nhập và chế độ lao động minh bạch, đúng luật Nhật Bản
Theo quy định, người lao động làm việc theo visa Tokutei Ginou được hưởng mức lương tương đương hoặc cao hơn lao động người Nhật cùng vị trí. Mức lương cụ thể phụ thuộc vào ngành nghề, khu vực và kinh nghiệm, nhưng nhìn chung ổn định và có lộ trình tăng rõ ràng.
Ngoài tiền lương, người lao động còn được:
- Tham gia bảo hiểm y tế, bảo hiểm hưu trí, bảo hiểm lao động theo luật Nhật Bản
- Nghỉ phép, nghỉ lễ theo quy định
- Được bảo vệ quyền lợi lao động thông qua hợp đồng rõ ràng
Đây là điểm khác biệt lớn so với các hình thức làm việc không ổn định hoặc làm thêm ngoài giờ học.
4.2. Cơ hội nâng cao tay nghề và chuyển sang visa dài hạn
Một trong những lợi thế lớn của visa Tokutei Ginou là khả năng nâng cao kỹ năng và phát triển sự nghiệp lâu dài tại Nhật. Trong quá trình làm việc, người lao động được đào tạo thêm về chuyên môn, an toàn lao động và kỹ năng giao tiếp trong môi trường Nhật Bản.
Đối với ngành xây dựng, người lao động còn được tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu theo quy định của ngành. Với ngành điều dưỡng, việc tích lũy kinh nghiệm thực tế là nền tảng quan trọng để thi lên các chứng chỉ cao hơn.
Trong một số ngành, người lao động có thể chuyển từ Tokutei Ginou loại 1 sang loại 2, mở ra cơ hội:
- Gia hạn thời gian lưu trú dài hạn
- Bảo lãnh người thân sang Nhật
- Hướng tới định cư lâu dài nếu đáp ứng đủ điều kiện
4.3. Lợi thế lớn đối với du học sinh và lao động đang sinh sống tại Nhật
Đối với du học sinh và người lao động Việt đang ở Nhật, việc chuyển sang visa Tokutei Ginou mang lại nhiều lợi thế rõ rệt. Người lao động không cần quay về Việt Nam, có thể thi kỹ năng, tìm việc và chuyển đổi tư cách lưu trú ngay tại Nhật.
Ngoài ra, việc đã quen với cuộc sống, văn hóa và môi trường làm việc tại Nhật giúp người lao động:
- Thích nghi nhanh với công việc mới
- Dễ vượt qua phỏng vấn với doanh nghiệp Nhật
- Giảm rủi ro trong quá trình chuyển đổi visa
5. Những rủi ro cần lưu ý và cách tiếp cận thông tin đúng khi đi Tokutei Ginou
Bên cạnh cơ hội, người lao động cũng cần cảnh giác với các rủi ro thông tin sai lệch trong quá trình tìm hiểu về xuất khẩu lao động Nhật Bản, đặc biệt là ngành điều dưỡng và xây dựng.
5.1. Rủi ro từ thông tin không chính thống và quảng cáo sai sự thật
Hiện nay, không ít người lao động gặp rủi ro do tin vào các thông tin như:
- “Bao đậu kỳ thi Tokutei Ginou”
- “Cam kết 100% đậu visa”
- “Không cần học tiếng Nhật vẫn đi được”
Trên thực tế, không có bất kỳ đơn vị nào có thể cam kết visa hoặc kết quả kỳ thi. Việc tin vào quảng cáo sai sự thật có thể khiến người lao động mất thời gian, tiền bạc và thậm chí vi phạm pháp luật cư trú tại Nhật.
5.2. Cách kiểm chứng thông tin trước khi đăng ký
Để tránh rủi ro, người lao động nên ưu tiên kiểm tra thông tin từ các nguồn chính thống của Nhật Bản, bao gồm:
- Cục Quản lý Xuất nhập cảnh Nhật Bản – thông tin visa Tokutei Ginou
- Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản – thống kê và chính sách lao động
- Các tổ chức quản lý ngành như JAC (xây dựng), JICWELS (điều dưỡng)
- Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam
Việc đối chiếu thông tin từ nhiều nguồn chính thống giúp người lao động đưa ra quyết định chính xác và an toàn hơn.
5.3. Lời khuyên dành cho người lao động và du học sinh
Trước khi quyết định theo đuổi ngành điều dưỡng hoặc xây dựng tại Nhật, người lao động nên:
- Xác định rõ mục tiêu dài hạn của bản thân
- Chuẩn bị tiếng Nhật càng sớm càng tốt
- Tìm hiểu kỹ điều kiện ngành nghề và lộ trình visa
- Ưu tiên tư vấn từ các kênh thông tin minh bạch, có định hướng rõ ràng
6. Kết luận
Có thể thấy, việc Nhật Bản tiếp tục mở rộng tiếp nhận lao động trong ngành điều dưỡng và ngành xây dựng không phải là xu hướng nhất thời, mà là giải pháp dài hạn trước bài toán thiếu hụt nhân lực do già hóa dân số. Thông qua visa kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou), người lao động và du học sinh Việt đang sinh sống tại Nhật có cơ hội làm việc hợp pháp, ổn định thu nhập và từng bước xây dựng lộ trình cư trú lâu dài.
Tuy nhiên, để tận dụng tốt cơ hội này, người lao động cần hiểu đúng chính sách, chuẩn bị đầy đủ điều kiện và lựa chọn lộ trình phù hợp với hoàn cảnh cá nhân. Việc tìm hiểu thông tin từ các nguồn chính thống và có định hướng rõ ràng sẽ giúp giảm rủi ro và tăng khả năng thành công khi chuyển sang làm việc trong ngành điều dưỡng hoặc xây dựng tại Nhật Bản.
Hy vọng bài viết này đã cung cấp những thông tin tổng quan, cập nhật và hữu ích, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cơ hội việc làm cũng như con đường tham gia làm việc tại Nhật trong giai đoạn hiện nay
Ngoài ra, để hiểu rõ hơn về lộ trình làm việc, chuyển visa và các quy định mới khi làm việc tại Nhật Bản, bạn có thể tham khảo thêm các bài viết chuyên sâu tại JobCircle Nippon: https://jobcirclenippon.vn/column/